Jens Christiaan Grondahl: Portret van een man

Meulenhoff  Amsterdam           2014
vertaald uit het Deens   door Femke Blekkingh-Muller    2015       367 blz.

Deze roman speelt zich grotendeels af in Denemarken, met uitstapjes naar Berlijn en Rome. De man van wie een portret wordt gemaakt volgen we over een periode van ongeveer een halve eeuw. Hij verliest op jeugdige leeftijd zijn moeder en breekt dan met zijn vader, omdat die meteen een nieuwe verhouding begint. Later wordt hij een enthousiaste leraar. Het boek gaat vooral over zijn relaties met vrouwen. Het heeft een filosofisch tintje, doordat de ik-figuur zichzelf allerlei belangrijke vragen stelt, zoals: Is het genoeg om gelukkig te worden, als je in het leven kiest voor de gulden middenweg? Hoe stel je je op in een maatschappij die te maken heeft met migratie? Hoe gaat je als leraar om met de verminderde interesse van de leerlingen in kunst en literatuur? Waar draait het om in het leven? Volg je hart is het antwoord dat gegeven wordt. Dat doet de hoofdpersoon en hij kent daarin ook zijn grenzen.

Kathy Mathijs: Smaak, een bitterzoete verkenning

De Bezige Bij     Amsterdam                 2015
399 blz.                              non-fictie

Kathy Mathijs is een Vlaamse die in Nederland woont. Zij is schrijfdocent en zij schrijft over Engelse literatuur en eten. Ze is heel geïnteresseerd in alles wat met voedsel te maken heeft. Dit boek gaat, zoals de titel al aangeeft, over smaak. De titels van de hoofdstukken luiden onder meer: zoet, zout, zuur, bitter, vettig, puur en pittig. Alles wat zij over de desbetreffende smaak kwijt wil, heeft zij opgeschreven. Dat is heel veel, maar het verveelt niet. In het hoofdstuk 'bitter' gaat het over bittere tranen en een bitter hart, over bitterkoekjes en -ballen, maar ook over koffie en thee, over geluiden en muziek, vergeten groenten en tasters en supertasters. De smaak 'pittig' brengt herinneringen op aan scherpe smaken van vroeger en studentenmaaltijden, de kennismaking met de Indiase keuken, gember en kaneel, stille en luidruchtige specerijen, kookboeken en het belang van hoe eten eruitziet.
Het is een zeer persoonlijke ontdekkingsreis in de wereld van de smaak, waarbij de taal en de literatuur een grote rol hebben gekregen.

Anne-Gine Goemans: Honolulu King

Ambo/Anthos   Amsterdam                                  2015
346 blz.

De tachtigjarige Hardy is de eigenaar van een Indische toko. Hij gaat veel op bezoek bij zijn geliefde vrouw Christina, die dement is en sinds enige tijd in een verzorgingstehuis woont.  Zijn twintigjarige kleindochter Synne, een studente geschiedenis, helpt hem met het maken van pasteitjes en spekkoek en ook de twee overgebleven leden van zijn vroegere Hawaï-band de Honolulu Kings zijn regelmatig in de keuken te vinden. Hij vindt het heel erg als er uitgerekend tegenover zijn toko een Japans sushirestaurant komt. Hardy heeft namelijk zeer slechte herinneringen aan dat land, die dateren uit de Bersiaptijd. Net als zijn vader wil hij lid worden van de vrijmetselaars. Als hij bij dat chique genootschap vertelt dat hij als wraak voor het op wrede wijze doden van zijn gezinsleden negen moorden heeft gepleegd, weten zijn broeders niet wat zij hiermee aan moeten. Intussen krijgt Synne een relatie met een getrouwde man en willen de Honolulu Kings weer gaan optreden.
Anne-Gine Goemans had eerder succes met haar debuut, Ziekzoekers, en vooral met Glijvlucht. Ook deze nieuwe roman vind ik zeer geslaagd: een origineel, humoristisch en sympathiek verhaal.

Esther Gerritsen: Roxy

De Geus  2014   213 blz.

Er staan twee agenten voor Roxy's deur, die komen vertellen dat haar man Arthur is omgekomen. Later hoort ze dat hij samen met zijn assistente in de auto is omgekomen, waarin beiden naakt werden aangetroffen..
Roxy is op haar zeventiende bij de veel oudere Arthur ingetrokken. Het was een soort vlucht uit het ouderlijk huis geweest, waar ze te maken had met een zwaar alcoholische moeder. Ze is moeder van de driejarige Louise en schrijfster.
Roxy's reactie op de gebeurtenissen is nogal opvallend: ze laat de begrafenis regelen door haar mans assistente Jane; de zorg voor haar dochter laat ze steeds meer over aan de oppas Feike; en ze heeft seks met de begrafenisondernemer. Samen met Jan, Feike en Louise maakt ze een reis naar Frankrijk. Daar brengt haar vreemde gedrag haar op gespannen voet met de twee vrouwen, die haar vooral tot steun willen zijn.
Wat me goed bevalt aan deze kleine roman zijn de aparte, maar knappe dialogen. Roxy is een bijzonder personage: in de loop van de gebeurtenissen ontsnapt ze steeds meer aan mijn empathie, maar ze intrigeert wel.

Rosita Steenbeek: Rose. Een familie in oorlogstijd

AmbolAnthos  Amsterdam     2015
629 blz.

Dit boek, de levensgeschiedenis van de grootmoeder van de schrijfster, heb ik met veel genoegen gelezen.
Rose wordt in 1905 geboren als kind van een Duitse vader en een joodse moeder. Ze is nog jong als haar vader bij zijn vriendin gaat wonen. Ze was dol op hem, maar nu wil ze niets meer met hem te maken hebben. Gelukkig blijft er nog veel over om van te genieten: het contact met haar grote familie, de uitstapjes naar Waddeneiland Wangeroog, het Duitse culturele leven. Tijdens een korte vakantie in Heidelberg ontmoet ze Gerhard, een Nederlandse dominee. Ruim een jaar later, in 1930, woont ze als zijn vrouw in de pastorie in Ransdorp, en kort daarna in die van Klaaswaal, een dorp onder de rook van Rotterdam.
Het is de tijd van het opkomend nazisme in Duitsland, gevolgd door de Tweede Wereldoorlog. Rose neemt een bijzondere positie in als Duitse Jodin. Al loopt zij zelf geen direct gevaar, ze moet wel meemaken dat haar uitgebreide joodse familie voor een groot  deel omkomt in de concentratiekampen en dat de gehate agressor haar geliefde Duitsland is.
Rose is een ingetogen en licht verteld verhaal over een dappere vrouw, dat zich afspeelt tijdens een zwarte periode van onze geschiedenis. Ook in de eenentwintigste eeuw blijven dit soort levensverhalen boeiend.

Connie Palmen: Jij zegt het

Prometheus Amsterdam         2015
265 blz.

Wat een aangename verrassing is dit nieuwste boek van Connie Palmen. Hierin beschrijft ze de roemruchte geschiedenis van het dichterspaar Sylvia Plath en Ted Hughes, gezien vanuit zijn perspectief. Dat Sylvia op haar dertigste zelfmoord pleegde, is een bekend gegeven en al vanaf het begin van het boek wordt hier melding van gemaakt. We lezen hoe het zover heeft kunnen komen en hoe haar man Ted zijn turbulente relatie met haar en haar suïcide heeft ervaren. Na haar dood kreeg Sylvia het succes waar ze altijd zo naar had verlangd en werd hij een moordenaar genoemd. Het waren de jaren van de tweede feministische golf. In de vele biografieën die over Sylvia verschenen, werd Ted aan de schandpaal genageld. In deze roman geeft Palmen hem een stem, zodat nu eens zijn kant van het verhaal wordt gehoord. De lange, gebeeldhouwde zinnen vind ik mooi en soms wat over de top. Maar ze passen goed, omdat ze gevloeid lijken te zijn uit de pen van deze gelauwerde dichter.  

Inge Schilperoord: Muidhond

Uirgeverij Podium Amsterdam    2015
221 blz.

Ik was nieuwsgierig naar dit boek vanwege de titel, het onderwerp en de lovende reacties. Het is het debuut van deze schrijfster, die als forensisch psycholoog bij onder andere het Pieter Baan Centrum werkt. Het is het beklemmende relaas van Jonathan, een pedofiel, die net is vrijgesproken van tbs en weer bij zijn moeder gaat wonen. De titel slaat op de vis die hij vangt in de duinen en die hij thuis in zijn aquarium laat zwemmen. Daar gaat het niet zo goed met de muidhond, die slecht tegen de warmte kan en er heerst net een hittegolf. Ook Jonathan heeft het zwaar te verduren, al doet hij nog zo zijn best om op het goede pad te blijven. Door het contact met zijn tienjarige buurmeisje Elke, dat hem in haar eenzaamheid voortdurend opzoekt, heeft hij zijn driften steeds minder in bedwang.
De fraai geformuleerde zinnen bieden een inkijk in het troebele brein van deze man, die ondanks alles mijn sympathie oproept. Een spannend, verrassend en inzichtgevend boek.

Zia haider rahman: In het licht van wat wij weten

Hollands diep  Amsterdam  2015                                       587 bladzijden

Vertaald uit het Engels door Anne Jongeling en Carla Hazewindus, 2015

Wat een boek! Veel pagina's, veel landstreken, veel uitweidingen, veel bijfiguren, veel thema's. Elk van de 21 hoofdstukken begint met minstens drie citaten. De hoofdpersoon is Zafar, een intellectuele man van eenvoudige komaf, geboren in Bangladesh maar opgegroeid in Engeland. Het verhaal wordt verteld door zijn vroegere studievriend, bij wie hij opeens op de stoep staat, nadat zij elkaar jarenlang niet meer hebben gezien. Het draait allemaal om de relatie van Zafar met zijn geprivilegieerde Engelse vriendin, Emily. Maar deze rijke roman heeft over veel onderwerpen iets te melden: de wiskunde, de multiculturele samenleving na elf september 2001, de oorlog in Afghanistan, de problemen in de financiële sector, sociale klasse. Hoewel de verteller erg veel informatie kwijt wil en er voortdurend nieuwe verhaalstukjes aan vast worden gebreid, is het een goed leesbaar boek.

Stephan Enter: Compassie

Uitgeverij G.A van Oorschot   Amsterdam                2015
154 blz.

Een man van bijna veertig legt contacten met vrouwen via een datingsite. Zo ontmoet hij de half-Duitse Jessica. Zij bevalt hem goed: ze heeft een bijzonder gezicht, is intelligent en origineel. Als hij haar beter leert kennen, raakt hij steeds meer op haar gesteld. Hij ontdekt echter ook dingen die hem niet aanstaan, maar die wel zijn medegevoel opwekken.
Compassie is een vlot geschreven novelle die zich afspeelt in de moderne wereld van de singles in onze grote steden. Ik werd meegenomen in het verhaal, maar was minder tevreden met de sisser waarmee het afloopt. Het hoofdpersonage vind ik niet zo interessant.
Stephan Enter kan boeiend schrijven, zoals hij ook al liet zien in Lichtjaren en Grip. Maar er mist ook telkens iets. Diepgang?

Sander Kollaard: Stadium IV

Uitgeverij Van Oorschot Amsterdam               2015           156 blz.

In deze novelle maken een man en een vrouw een reis door Zweden met een camper. Zij is stervende, vandaar de titel. Ze wil geen verdere behandeling meer. Ooit ontmoetten de twee elkaar op dezelfde plaatsen in Zweden tijdens een weekend voor jonge socialisten. Beiden hebben hun ouders op vrij jonge leeftijd verloren.
In het boek komen verwijzingen voor naar Nils Holgersson, Wislawa Szymborska, Olof Palme, en Cornelis Vreeswijk. Het taalgebruik is heel poëtisch. de gebeurtenissen stemmen me triest, maar ik krijg er wel zin in om naar Zweden te gaan. Het einde van het boek is voor mij verrassend.

Jeroen Brouwers: Het hout

Atlas Contact Amsterdam                  2015    282 blz.

Mijn verwachting is dat dit een zwaar boek zal zijn. Seksueel misbruik binnen de katholieke kerk is het onderwerp. Ik moet moed vatten om eraan te beginnen. 'Het hout' leest echter vlot weg.

Eldert Haman is een van de weinige kloosterlingen die zich niet vergrijpt aan de jongens in het internaat in Zuid-Limburg. Hij heeft dan ook andere dingen aan zijn hoofd: een verboden verliefdheid op iemand van het andere geslacht. Het celibaat blijkt een onmogelijke opdracht voor bijna alle monniken, zodat een uitweg wordt gezocht die niet door de beugel kan en waar iedereen het zwijgen toe doet. Eldert wil graag weg uit het klooster, maar vraagt zich af of hij de zaken niet in de gaten moet blijven houden.
Dit boek is een ferme aanklacht tegen de hypocriete praktijken van de clerus. Door de sterke overdrijving - ze zijn toch niet allemaal pedofiel?- wordt het echter bijna karikaturaal en raakt het me niet echt. Een vermakelijk verhaal is het zeker, niet in het minst door de compositie en het rake taalgebruik.

David Grossmann: Een vrouw op de vlucht voor een bericht

Cossee Amsterdam         2009
vertaald uit het Hebreeuws (2008)                                   686 blz.

Een vrouw, Ora, en een man, Avram, maken een wandeling van enkele weken door hun land, Israël. Ze kennen elkaar van de tijd dat ze als pubers in het ziekenhuis liggen. Dat geldt ook voor Ilan. Het was het begin van een bijzondere vriendschap. Ora heeft al jaren een relatie met Ilan en heeft twee zonen. Een van hen heeft na het vervullen van zijn driejarige dienstplicht opnieuw getekend voor een belangrijke actie van het leger. Ora is zo bang om te horen dat hij is omgekomen, dat ze zich onbereikbaar maakt door te gaan wandelen. Stukje bij beetje komen we erachter wat zich in het verleden van deze personages heeft afgespeeld. Het zijn gewone mensen in buitengewone omstandigheden. We lezen hoe het is om voortdurend in angst te leven en hoe de oorlog ingrijpt in het leven, over het moeizame contact van de Israëliërs en de Arabieren.  

Mijn voorstelling van Israël was die van een dor en droog land. Grossmann laat zijn personages door de prachtige natuur van het Israëlpad lopen, waar veel bloemen staan. Een schril contrast met de dagelijkse oorlogsdreiging. Een bijzonder boek, dik, maar makkelijk leesbaar, dat een enorme indruk op me heeft gemaakt.  

Sofi Oksanen: Als de duiven verdwijnen

Antohos Amsterdam         2012           vertaald uit het Fins door Marja-Leena Hellings            280 blz.

De Finse schrijfster van deze roman, waarin het gaat over de geschiedenis van Estland in de vorige eeuw, heeft een Estse moeder. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Estland bezet door de Duitsers, die daarmee de Russen opvolgden. Daarna werd het land jarenlang door de Sovjet Unie overheerst. Hoe overleef je als burger van een land dat zo lang te lijden heeft door onderdrukking?
Er zijn drie hoofdpersonages: de onbetrouwbare profiteur Edgar, die met alle winden meewaait, zijn neef Roland met wie hij aanvankelijk als woudbroeder tegen de Russen verzet pleegt en die andere keuzes blijft maken, en zijn vrouw Juudit. Omdat zij bij de homoseksuele Edgar liefde en sex tekortkomt, stort zij zich in een relatie met een hoge Duitse officier, bij wie zij in dit opzicht wel aan haar trekken komt.
Aan het eind zijn de belangrijkste open plekken ingevuld: hoe is het Roland vergaan en wat is er gebeurd met zijn geliefde Rosalie? Niettemin vind ik dat het boek ingewikkeld in elkaar zit. Er wordt gewisseld van tijd, namelijk van de jaren veertig en zestig, en het perspectief ligt bij verschillende personages, van wie sommigen dan weer een andere identiteit hebben aangenomen. Ik moest in het begin echt mijn best doen om een beetje grip op het boek te krijgen.

Renate Dorrestein: Weerwater

Uitgeverij Podium          Amsterdam                       2015 

300 blz.

 

Renate Dorrestein is uitgenodigd om voor een bepaalde tijd gastschrijver van Almere te zijn. Kort nadat ze haar intrek heeft genomen in het haar toegewezen glazen tuinhuisje, voltrekt zich een ramp. De hele wereld, op Almere na, lijkt te zijn vergaan. Er bevinden zich zo’n vijfduizend mensen in de stad, meest vrouwen, maar ook enkele honderden ontsnapte gevangenen. Met elkaar moeten zij proberen er het beste van te maken en dat lukt maar zeer matig. Het is een soort ‘what if’-verhaal, wat zou er gebeuren als …  Dorrestein kan haar fantasie de vrije teugel geven: bij gebrek aan familie worden een soort van clans gevormd, alle vrouwen storten zich op de schaarse mannen die er zijn, omdat ze een kind willen krijgen, de zwaarste criminelen, die zich verschanst hebben in het Kasteel, komen regelmatig op vrouwenrooftocht.

Tijdens het lezen had ik nogal eens het idee dat ik een stripverhaal onder ogen had. Het meest genoten heb ik van het eerste deel, waarin Dorrestein ons op humoristische wijze laat zien wat deze tweede grote stad van Flevoland zo aantrekkelijk maakt.  

Ernest van der Kwast: De ijsmakers

De bezige Bij    Amsterdam                        2015

300  blz.

 Consumptie-ijs bestaat al sinds eind negentiende eeuw. Dat de Italianen het lekkerste ijs maken, wordt algemeen erkend. In bijna elke stad in Nederland bevindt zich minstens één Italiaanse ijssalon, vaak voorzien van een naam die aan het land van herkomst herinnert, zoals ‘Venezia’. Zo’n ijssalon, die al generaties lang in bezit is van dezelfde familie, speelt een grote rol in dit boek. De eigenaars ervan leven gedurende de warmste helft van het jaar in Nederland en werken zich dan uit de naad. De rest van het jaar wordt in Italië doorgebracht. Hun kinderen groeien maandenlang op onder de hoede van grootouders en komen dan in de zomervakantie naar Nederland. Er wordt van hen verwacht dat ze hun ouders opvolgen in de zaak. Het gezin Talamini woont in een dorpje in de Dolomieten, boven Venetië. Er zijn twee zoons: Lucas, die ijsmaker wordt en met de mooie Sophia trouwt, en de oudste Giovanni, die dichter wordt en de hele wereld afreist om poëziefestivals bij te wonen. Die keuze voor het dichterschap wordt niet begrepen door zijn naaste familie, die hem liever zag meewerken in hun Rotterdamse ijssalon. Op een dag doet Lucas hem een opmerkelijk verzoek, iets wat de lezer vermoedelijk al lang ziet aankomen. Giovanni stemt erin toe en dat heeft grote gevolgen.

Van der Kwast brak door in 2010 met de autobiografische bestseller Mama Tandoori. De ijsmakers is weliswaar wat voorspelbaar, maar leest plezierig door de mooie schrijfstijl en de interessante verhalen over de ijsmakers en de internationale poëziewereld.  

 

 

 

P.F Thomése: De onderwaterzemmer

Atlas Contact                  Amsterdam/ Antwerpen     2015
253 blz.

Deze roman bestaat uit drie delen. Het eerste deel heet 'Nachtrivier' en speelt zich af in 1944. Een veertienjarige jongen, Tin van Heel, probeert samen met zijn vader 's nachts een rivier over te steken naar gebied dat al bevrijd is op de Duitsers. De vader komt echter nooit aan. Tin wordt in een roeibootje weer naar huis gebracht. Zijn hele leven blijft hij zich hierover schuldig voelen tegenover zijn moeder. Het tweede deel heet 'Iets rechtzetten' en speelt zich af in 1974 in Afrika. Tin is daar samen met zijn vrouw om hun Foster Parents kind, de albino Salif, op te zoeken. Al bij aankomst op het vliegveld gaat het mis: hun bagage is gestolen. Daarna belandt het echtpaar al snel voornamelijk door hun eigen toedoen in een levensbedreigende situatie. Het is alsof de geschiedenis zich herhaalt, want opnieuw voelt Tin zich in gebreke gebleven tegenover de thuisgeblevene, in dit geval zijn dochter Nikki. In het laatste deel, dat 'Boven water' heet en in 2004 in Havana speelt, krijgt het boek een verrassende, positieve wending. Ik vind deze afloop niet zo geslaagd.De twee eerste delen zijn spannend en je wordt in het verhaal meegezogen. Er zit echter veel herhaling in en je beleeft de gebeurtenissen mee met de hoofdpersoon, die alles vanuit zijn gevoel benadert en steeds wel erg domme beslissingen neemt.

Maarten 't Hart: Magdalena

Uitgeverij De Arbeiderspers  Amsterdam - Antwerpen   2015
250 blz.

Kort na Ik kom terug van Adriaan van Dis is er nu van de hand van Maarten 't Hart dit boek over zijn moeder verschenen. En net als Van Dis heeft 't Hart al eerder autobiografische romans geschreven. De moeder in dit boek, Magdalena, is een vrouw met bijzondere karaktertrekken. De meest opvallende daarvan is haar achterdocht. Ze is voortdurend bang dat haar man eropuit is een of ander 'mokkel' te versieren, zonder dat daar volgens hun zoon Maarten enige reden voor is. Verder probeert ze uit alle macht te verhinderen dat Maarten, een echte bolleboos, naar de hbs gaat, wat hij zelf nu juist zo graag wil. Ook is zij extreem bang uitgevallen, met name voor vrijwel alle dieren.
Het boek begint met de beschrijving van een groot deel van Maartens voorouders en familieleden. Daarna gaat het min of meer chronologisch over Magdalena's leven. Een interessant gedeelte vind ik dat over de oorlogsperiode. Maartens ouders waren niet 'fout', maar zij waren ook geen verzetshelden, wat hij wel graag gezien had. Zoals veel Nederlanders overleefden ze de oorlog zonder al te grote problemen, door zich zo onopvallend mogelijk te gedragen. Natuurlijk is er ook weer veel aandacht voor het christelijk geloof. De ik-figuur legt uit hoe allerlei zaken die in de Bijbel staan en die door veel protestanten voor waar worden aangenomen, onmogelijk kunnen hebben plaatsgevonden.
Ik vond het wel een aardig boek, maar zo nu en dan ook wel wat flauw, bijvoorbeeld als voor de zoveelste keer Magdalena's paranoia met betrekking tot de 'mokkels'wordt beschreven.

Ian McEwan: De kinderwet

De Harmonie Amsterdam            2014

Rechter Fiona Maye zit opeens in een huwelijkscrisis. Haar man staat op het punt een affaire te beginnen met een jongere vrouw, omdat zijn retaltie met Fiona seksueel op een heel laag pitje brandt. Hij wil wel bij zijn vrouw blijven, maar zij wijst hem resoluut de deur. Het grijpt haar aan, maar haar werk biedt veel afleiding. Zo is er een zeventienjarige jongen die, samen met zijn ouders een noodzakelijke bloedtransfusie weigert, omdat dat in strijd is met zijn geloof als Jehova's getuige. Fiona wordt voor lastige leuzes geplaatst, zowel in als buiten de rechtbank.
De roman speelt zich af in hedendaags Londen. De sfeer is rustig, de gebeurtenissen doen ertoe. Het is een aangenaam leesbaar boek van deze gewaardeerde schrijver.

Jesús Carrasco: De vlucht

J.M. Meulenhoff, 2013          208 blz

Vertaald uit het Spaans door Arie van der Wal

 

Een niet bij naam genoemde jongen is op de vlucht in een zeer heet en droog land. Urenlang verstopt hij zich in een kuil in een olijfboomgaard, totdat zijn belagers lijken te zijn verdwenen. Hij sluit zich aan bij een bejaarde geitenhoeder. Samen trekken ze door het desolate landschap en hopen zo hun achtervolgers te ontlopen. Maar dat lukt niet en het komt tot enkele steeds wredere confrontaties, waarbij ook de jongen zich genoopt ziet zijn handen vuil te maken aan geweld. Het is allemaal zeer beeldend beschreven. Ik waande me zelf in deze onherbergzame woestenij, op zoek naar drinkwater en bescherming tegen de verzengende hitte van de zon. Dat maakt het bloedstollend spannend. Het is een verhaal over goed en kwaad, over uitzichtloosheid en beschaving. Een knap debuut.

 

 

Jan Brokken: Baltische zielen

Atlas      Amsterdam – Antwerpen           2010                                      462 blz.

Met veel plezier las ik dit duizelingwekkende non-fictieboek. Brokken bezocht gedurende vier jaar de Baltische staten: Estland, Letland en Litouwen. In vijftien hoofdstukken schrijft hij over deze drie landen, die vanaf eind negentiende eeuw een speelbal zijn geweest in handen van de grootmachten Rusland en Duitsland. Er komen mensen aan het woord die vertellen over de bijzondere geschiedenis van hun familie. Daarnaast is er speciale aandacht voor de vele beroemdheden op het gebied van muziek, literatuur en filosofie die dit noordelijke deel van Europa heeft voortgebracht, zoals Hannah Arendt, Arvo Pärth, Marc Rothko, Romain Gary. Het is een gebied dat rijk is aan cultuur, maar waar ook een grote rol was weggelegd voor antisemitisme, stalinisme, nazi’s, oorlog, onderdrukking, KGB, armoe. Het zijn de stormen die in de vorige eeuw door Europa gewaaid hebben waarvan de gevolgen voor de Baltische mensen hier getoond worden . Ik voel medelijden met zoveel leed, maar ook bewondering over zoveel veerkracht om door te leven.

Wiel Kusters: Mijn versnipperd bestaan. Het leven van Kees Fens

Athenaeum – Polak & Van Gennip                         512  blz.

 Voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de literaire kritiek in het Nederland van na de oorlog tot het begin van deze eeuw is dit een mooi boek. Het is de biografie van Kees Fens, die leefde van 1929 tot 2008. Hij was de belangrijkste en productiefste literair criticus van zijn tijd. Zijn jeugd in de Amsterdamse Chasséstraat was armoedig, doordat zijn vader na een lang ziekbed op betrekkelijk jonge leeftijd stierf. Kees mocht met een beurs naar het gymnasium van het St.Ignatiuscollege, maar een unversitaire studie was financieel niet haalbaar. Via een eenvoudig baantje bij het  katholieke weekblad “De linie” kwam hij in de journalistiek terecht en hij haalde zijn acte Nederlands MO-a.Uiteindelijk groeide hij uit tot de bewonderde recensent en schrijver over literatuur en kunst in met name de Volkskrant. Later werd hij hoogleraar Nederlandse letterkunde in Nijmegen.

Er komen vele namen van bekende Nederlanders van toen en nu in het boek voor: Onder anderen Anton van Duinkerken, Jan van Kilsdonk, Huub Oosterhuis, Pieter Broertjes, Remco Camperst, Carmiggelt, Jan Blokker, Annie M.G.Schmidt en Jan Wokers. En verder gaat het over Fens’persoonlijk leven, zijn verhouding tot het katholieke geloof, de literaire journalistiek en de universitaire wereld. Ik heb het boek met  veel plezier gelezen, al vond ik het soms wat te gedetailleerd.