Augustus, Amsterdam Antwerpen 2014 282 blz.
In deze autobiografische roman grijpt
Adriaan van Dis terug naar de familieproblematiek van Indische Nederlanders,
die eerder aan de orde kwam in onder andere Indische
duinen en Familieziek. Dit keer
ligt de focus op de moeder. Zijn relatie met haar, inmiddels een bejaarde vrouw
die niet gelukkig is, is nooit warm geweest. Tijdens de schermutselingen die
hij had met zijn vader keek zij de andere kant op. De laatste jaren bracht hij
haar dan ook zelden een bezoek. Maar nu begint ze opeens, al is het
aanvankelijk nog mondjesmaat, te praten over haar turbulente verleden. Tijdens
de Eerste Wereldoorlog woonde zij aan de grens met België, op gehoorsafstand
van het krijgsgeweld dat daar plaatsvond. Ze trouwde met een gekleurde officier
en ging met hem mee naar Nederlands Indië. Ze overleefde het Jappenkamp met
haar drie dochters, kreeg een relatie met een blanke man met een oorlogstrauma,
waarna ze zwanger van Adriaan met haar gezin naar Nederland repatrieerde. Die
geschiedenis is ons bekend, maar nu krijgen we dus háár kijk daarop.
Adriaan mag haar verhalen voor een roman
gebruiken, maar dan moet hij haar als tegenprestatie helpen een zachte dood te
sterven. Ze is in de ogen van haar zoon geen gemakkelijke vrouw. Zijn begrip en
sympathie voor haar groeien wel gedurende de periode dat hij zo dicht in haar
buurt zit en naar haar luistert, maar er blijft een voortdurende afwisseling
tussen intimiteit en afstand. De afloop is voorspelbaar. Er komen geen grote
geheimen aan het licht. Als de spannende doos, die al die tijd voor Adriaan
gesloten bleef, eindelijk geopend wordt, blijkt er niets bijzonders in te
zitten, waardoor het boek me ineens aan Sleuteloog
van Hella Haasse doet denken. De gedeeltes over de gebeurtenissen in Indië spreken
me het meest aan. Het boek bevat enkele humoristische passages en Van Dis laat
zich weer kennen als de sympathieke poseur uit sommige van zijn eerdere romans.
We moeten het allemaal niet te letterlijk opvatten, blijkt uit de disclaimer
aan het eind van het boek. Ik kom terug
is een boek over mensen die speelbal van de geschiedenis zijn, geschreven door
een vakman.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten