Robbert Welagen – Raam, sleutel

Nijgh & Van Ditmar, 2021. 208 pagina’s.

Schrijfster Karlijn heeft bij haar thuis een interview over haar romandebuut met tv-journaliste Hanna. Ze hebben meteen een klik en voelen zich tot elkaar aangetrokken. Door toeval komt op diezelfde dag Karlijns vriend om bij een verkeersongeluk. Als Karlijn niet de deur had dichtgetrokken zonder de sleutel mee te nemen, was hij die niet op de fiets komen brengen. De uitzending van het tv-interview en de begrafenis zijn ook op dezelfde dag. Er volgt nu voor Karlijn een verwarrende periode van gevoelens van schuld en rouw, maar ook van vreugde over de nieuwe verliefdheid. En dan is er ook nog haar uitgever, die erop aandringt dat ze haar verhaal opschrijft.

Stilistisch sterk boek, waarin met weinig woorden veel wordt gezegd. Ingetogen, geraffineerd, indringend.

Marion Bloem: Indo

De Arbeiderspers Amsterdam    maart 2020

In 149 hoofdstukken verkent Marion Bloem alle aspecten van het begrip 'Indo'. Het gaat over haar vele voorouders, haar grootouders en ouders. Over hoe het was om op te groeien als Indisch meisje in Nederland in de jaren vijftig en zestig, hoe ze schrijfster is geworden, over haar boeken, haar literaire leven, haar reizen naar Indonesië, haar films en documentaires. Marion introduceert - bij mij althans - het begrip 'trapjesdenken', dat wil zeggen denken in hiërarchieën, denken dat de ene mens hoger is dan de andere. 

Ik vind het boeiend om te zien hoe zij is opgegroeid, hoe fel ze van leer kan trekken tegen racisme en onrecht. Maar ik vind ook dat zij snel op haar teentjes getrapt is, soms roddelt over collega-schrijvers en via dit boek mensen door het slijk haalt, zoals Adriaan van Dis en Alfred Birney. Voor wie zelf schrijft is dit overigens een heel stimulerend boek.

Dido Michiels: Lichter dan ik

Hollands Diep, Amsterdam 2019
259 blz.

Deze roman begint met een hoofdstuk vanuit de "schrijver", Tjanting genaamd. Zij is de vriendin van Isah, de hoofdpersoon. Isah heeft aan Tjanting haar bijzondere en trieste levensgeschiedenis verteld en deze schrijft deze thans op in 1910.
Dan krijgen we het verhaal in de ik-vorm vanuit Isah, die dan ruim zestig jaar is. Ze werkt tegenwoordig in de keuken van een hotel. Isah werd als bastaardkind geboren in de kraton (het hof) van de sultan van Djokja op Java. Als haar moeder haar wil uithuwelijken aan een oudere man, vlucht ze weg en papt ze aan met een Nederlandse militair. ze gaat bij hem wonen en ze krijgen twee dochters. Ze leidt een redelijk gelukkig leven, al wordt ze door mensen met een lichtere huid niet voor vol aangezien en vernederend behandeld. Op een gegeven moment gaat de militair naar Nederland om te trouwen met een Nederlandse vrouw en die vervolgens mee te nemen naar Indië. Isag wordt weggestuurd. De twee meisjes worden in huis genomen ddor een bevriend echtpaar en isah gaat bij hen als baboe werken.
Het is een hartverscheurend verhaal. Ik kom veel te weten over hoe het destijds in Indië toeging, gezien vanuit een Javaanse.

Esi Edugyan: Washington Black

Signatuur 2019                      445 blz.
vertaald uit het Engels door Catalien van Paassen.
oorspronkelijke titel: Washington Black

Het boek speelt zich af in de negentiende eeuw en start in 1830 op het Noord-Amerikaanse eiland Barbados. Ik-figuur Washington Black, Wash genaamd, is een achttienjarige jongen, die vertelt wat hem vanaf zijn elfde jaar is overkomen. Hij is dan slaaf op een suikerplantage, waar baas Erasmus Wilde  een hardvochtig regime voert. Wash wordt het knechtje van Erasmus' broer Christopher, die Titch genoemd wordt. Titch is een wetenschapper en wil met een luchtballon de Atlantische oceaan oversteken. Hij heeft Wash uitgekozen vanwege zijn fragile gestalte. Later worden Washington en hij een soort van vrienden, al is dat voor Wash niet helemaal duidelijk. Wash blijkt goed te kunnen tekenen en wordt illustrator van Titch' werk. Omdat Wash ten onrechte wordt verdacht betrokken te zijn bij de zelfgekozen dood van een neef van de broers Wilde, ontvluchten Titch en hij het eiland in een luchtballon. Door een zeer ware storm belanden ze op een schip. Ze reizen samen naar Nova Scotia, waar Titch Wash tot diens teleurstelling achterlaat. Maar Wash' leven gaat verder.
Het verhaal wordt heel boeiend en fris verteld, beeldend en spannend als een kinderboek. Thema's zijn: ontkomen aan slavernij, vrijheid, vriendschap. Een heerlijk boek.

Domenico Starnone: Strikken

Uitgeverij Atlas Contact 2017. 176 p. Vertaald uit het Italiaans. Oorspronkelijke titel: Lacci

Vanda en Aldo zijn twaalf jaar getrouwd als Aldo verliefd wordt op de jeugdige Lidia. Vanda is razend en voor hun twee kinderen, een zoon en een dochter, is het een verwarrende tijd. Later keert Aldo bij zijn gezin terug. Het valt echter niet mee om de draad weer op te pakken. Deel een bestaat uit de brieven van Vanda, waarin zij haar gal spuwt tegen haar overspelige echtgenoot. In deel twee blikt de bejaarde Aldo terug op de meer dan vijftig jaar dat ze hebben samengeleefd. In deel drie komen hun twee kinderen aan zet.

Strikken is een schrijnende roman. Door het wisselende perspectief krijg je als lezer steeds een andere kijk op de gebeurtenissen en verschuift misschien ook je sympathie. Schrijfster Jhumpa Lahiri schreef er een uitgebreid voorwoord bij. 

Jaap Robben: Zomervacht

De Geus   2018
217 blz.

De dertienjarige Brian woont met zijn vader Maurice in een sjofele caravan. Ze huren die van twee louche broers, die ook op het terrein wonen. Zelf regelen ze de verhuur van een andere caravan aan de schuchtere, mysterieuze Emile. Brian heeft een broer, Lucien, die zwaar geestelijk en lichamelijk gehandicapt is en in een tehuis woont. Hun moeder is op huwelijksreis met haar nieuwe partner. Omdat het tehuis wordt gerenoveerd, komt Lucien een maandje bij zijn vader en broer logeren tijdens de zomervakantie. Maurice ontvangt daarvoor een vergoeding en dat is voor hem de belangrijkste motivatie om deze klus op zich te nemen. De verzorging van Lucien laat hij grotendeels over aan Brian en die doet het nog niet eens zo slecht. Maar hoewel hij wat zachter is, heeft hij een aardje naar zijn vaartje. Als zijn brommer eindelijk is voorzien van een bougie en benzine, laat hij Lucien alleen, om op bezoek te gaan bij de negentienjarige Selma, een medebewoonster in het tehuis van Lucien. Zoals te verwachten is, gaat er weldra van alles mis.
Ik las deze roman met veel genoegen vanwege de prachtige taal, de goed neergezette personages en de rake dialogen. Toch miste ik een spanningsboog en viel de afloop me wat tegen.

Robert Seethaler: De Weense sigarenboer

De Bezige Bij, 2017    250 bladzijden
Vertaald uit het Duits. Oorspronkelijke titel: Der Trafikant

De zeventienjarige Franz Huchel woont samen met zijn moeder in een dorpje in de Oostenrijkse bergen. Zij stuurt hem naar Wenen, waar Otto Trsnjek, een oude vriend van haar,  een sigaren- annex tijdschriftenwinkel heeft. Franz krijgt een baantje in de winkel. Een van de klanten is de beroemde psychiater Sigmund Freud. Franz raakt met hem bevriend en krijgt advies om een meisje te vinden. Hij wordt verliefd op de Boheemse variëtédanseres Anezka. Het boek speelt in 1937, een turbulente tijd voor de Oostenrijkers die zich aansluiten bij nazi-Duitsland. Dat heeft grote gevolgen, ook voor de hoofdpersonages in deze roman.